Katowicka Moderna wpisana na listę zabytków nieruchomych województwa śląskiego!

Dzięki ścisłej współpracy Senatora Leszka Piechoty z Wojewódzkimi Konserwatorem Zabytków, w dniu 23 marca 2012 roku katowicka moderna została wpisana do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego pod numerem A/370/12 . 

 

Historyczny układ urbanistyczny tzw. południowej dzielnicy Śródmieścia Katowic,  składający się z sieci ulic, układu parcel i zabudowy  zawierającej  zespół budowli secesyjnych, modernistycznych i funkcjonalistycznych, mieszkalnych, mieszkalno–użytkowych, użytkowych i sakralnych, wznoszonych głównie w latach 1900–1939 został wpisany przez Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków na listę zabytków nieruchomych województwa śląskiego pod numerem A/370/12.

Jest to przestrzenne założenie miejskie, wytyczane od połowy lat siedemdziesiątych XIX wieku, kiedy to w planie zagospodarowania z 1875 roku wyznaczono pierwsze zarysy rozplanowania tego obszaru. Zasadniczy układ kompozycyjny – południkowo–równoleżnikową siatkę ulic dostosowaną do skośnych kierunków głównych traktów drogowych, czyli obecnych ulic Tadeusza  Kościuszki i Mikołowskiej – ukształtowano w latach dziewięćdziesiątych XIX wieku. Wówczas zostały wytyczone dzisiejsze ulice Franciszka Żwirki i Stanisława Wigury oraz Henryka Jordana. Kolejne plany zagospodarowania z lat 1918 i 1924 doprecyzowały zasady parcelacji opisywanego układu. Obecnie tworzy go 17 różnej wielkości  kwartałów zabudowy wyznaczonych przez  siatkę ulic.  Zasadniczy ruszt kompozycyjny układu zbudowany został w oparciu o zasadę  południkowo–równoleżnikową, jednakże wspomniane dostosowanie do skośnego przebiegu głównych arterii południowej części miasta spowodowało odejście od regularnego geometrycznego podziału, na rzecz nieco swobodniejszego kształtu kwartałów.

            W południowej części, graniczącej z terenami zielonymi, dominuje funkcjonalistyczna                               i modernistyczna  niska (jedno- i dwukondygnacyjna)  zabudowa  wolnostojących, jedno- lub dwurodzinnych willi w ogrodach. Skala zabudowy jest kontynuowana w części centralnej,                  w rejonie ulicy generała Józefa Zajączka,  w postaci zespołu  modernistycznych dwurodzinnych, dwukondygnacyjnych domków, nakrytych wysokim dachem dwuspadowym z lukarnami, nawiązujących  do nurtu neobarokowego

            Pomimo typowo dziewiętnastowiecznego, regularnego rozplanowania  siatki ulic, zabudowa wypełniająca kwartały tej części układu  ma  luźny charakter. Wolnostojące budynki usytuowane są w ogrodach. Zredukowana została natomiast zieleń komponowana, ulice wewnętrzne są jej pozbawione. Zachowały się natomiast częściowo elementy małej architektury w postaci kamiennych ogrodzeń
i łukowych bram w rejonie ulic generała Józefa Zajączka, Jana Kilińskiego, Henryka Jordana i księcia Józefa Poniatowskiego.   

Architektura modernistyczna cechuje się wysokim poziomem wykonania i dobra klasą architektoniczną. Są to kamienice tynkowane, o zwartych bryłach, rozbitych niewielkimi wykuszami, loggiami  i gzymsami. Detal architektoniczny jest zredukowany, organicznie związany z bryłą. Rolę dekoracji przyjęły głównie fakturowe tynki i detale wykończeniowe – balustrady balkonów, osłony gzymsów, kratki lub osłony podtrzymujące skrzynki na kwiaty.

Decyzja w sprawie wpisania obiektu do rejestru zabytków A: